ติวเวชกรรมแผนไทย 1 มสธ หน่วยที่ 3

 

ติวเวชกรรมแผนไทย 1 มสธ หน่วยที่ 3

หน่วยที่ 3

คัมภีร์เวชศึกษาและคัมภีร์สมุฏฐานวินิจฉัย

 

กิจของหมอ  กิจ 4 ประการ
1.รู้ที่ตั้ง   แรกเกิดของโรค
2.รู้จักชื่อโรค
3.รู้จักยารักษาโรค
4.รู้ว่ายาใดรักษาโรคใด

 

1.รู้ที่ตั้ง   แรกเกิดของโรค

จากสมุฏฐาน 4 คือ ธาตุสมุฏฐาน, อุตุสมุฏฐาน, อายุสมุฎฐาน,กาลสมุฏฐาน

ธาตุสมุฏฐาน แบ่งเป็น ปถวีสมุฏฐาน 20 , อาโปสมุฏฐาน 12, วาโยสมุฏฐาน 6 ,เตโชสมุฏฐาน 4

ปถวี 20 : เกศา(ผม),โลมา(ขน),นขา(เล็บ),ทันตา(ฟัน),ตะโจ (หนัง),มังสัง (เนื้อ),นหารู(เอ็น),อัฏฐิ(กระดูก),อัฏฐิมัญ์ชัง(เยื่อในกระดูก),วัก์กัง (ม้าม),หทยัง (หัวใจ), ยกนัง (ตับ),กิโลมกัง (พังผืด), ปิหกัง (ไต),ปัปผาสัง(ปอด) อันตัง (ลำไส้ใหญ่), อันตคุณัง (ไส้น้อย),อุทรียัง (อาหารใหม่) ,กรีสัง (อาหารเก่า) ,มัตถเกมัตถลุงคัง (มันในสมอง)

 

อาโป12: ปิตตัง (น้ำดี), เสม์หัง (เสลษ), ปุพโพ(หนอง), โลหิตัง (เลือด), เสโท (เหงื่อ),เมโทร(มันข้น),อัส์สุ(น้ำตา),วสา(มันเหลว),เชโฬ(น้ำลาย),สังฆนิกา(น้ำมูก),ลสิกา(ไขข้อ),มุต์ตัง(มูตร)

 

วาโยมี 6 :  อุทธังคมาวาตา ลมล่างขึ้นบน เรอ, อโธคมาวาตา ลมบนลงล่าง ผายลม,กุจฉิสยาวาตา ลมในท้องนอกไส้, โกฏฐาสยาวาตา ลมในไส้, อังคมังฆานุสาริวาตา ลมพัดทั่วกาย เลือดลม, อัสสาสะปัสสาสะวาตา ลมหายใจเข้าออก

 

เตโช 4 : สันตัปปัคคี ไฟอุ่นกาย, ปริทัยหัคคี ไฟระส่ำระสาย,ชิรณัคคี ไฟแก่ชรา,ปริณามัคคี ไฟย่อยอาหาร

 

อุตุสมุฏฐาน มีแบ่งเป็น 3 ฤดู , 4 ฤดู, 6 ฤดู

3ฤดู

เริ่มเดือน 4 แรม 1ค่ำ -8 แรมค่ำ 1-คิมหันต-สมุฏฐานเตโช  สันตัปปัคคี

เริ่มเดือน 8 แรม 1ค่ำ -12 แรมค่ำ 1-วสันต-สมุฏฐานวาโย  กุจฉิสยาวาตา

เริ่มเดือน 12 แรม 1ค่ำ -4แรมค่ำ 1-เหมันต-สมุฏฐานอาโป พิกัดเสมหะโลหิต

 

อายุสมุฏฐาน

ปฐมวัย (เกิด – 16ปี) เกิด-8 เสมหะเจ้าเรือนโลหิตแทรก, 8-16โลหิตเจ้าเรือนเสมหะเจือ

มัชฌิมวัย 16-32ปี อาโปพิกัตโลหิต

ปัจฉิมวัย 32-64ปี วาโย อาโปแทรก

 

กาลสมุฏฐาน

ย่ำรุ่ง – 3โมง,ย่ำค่ำ –ยาม1   อาโปพิกัดเสมหะ (6.00-9.00,18.00-21.00)

3โมง-เที่ยง,ยาม1-ยาม2    อาโปพิกัดโลหิต (9.00-12.00,21.00-24.00)

เที่ยง-บ่าย3, ยาม2-ยาม3   อาโปพิกัดดี(12.00-15.00,24.00-3.00)

บ่าย3-ย่ำค่ำ,ยาม3-ย่ำรุ่ง   วาโย(15.00-18.00,3.00-6.00)

 

เสริมด้วยประเทศสมุฏฐาน

ประเทศสูง – ร้อน-เตโช

ประเทศน้ำกรวดทราย-อุ่น-อาโปดีโลหิต

ประเทศน้ำฝนเปือกตม-เย็น-วาโย

ประเทศน้ำเค็มเปือกตม-หนาว-ปถวี

 

2.รู้จักชื่อโรค –ให้ดูจากสมุฏฐานธาตุทั้ง4 ว่าส่วนไหนพิการ

 

3.รู้จักยารักษาโรค

-รู้จักตัวยา

-รู้จักสรรพคุณยา

-รู้จักเครื่องยา

-รู้จักการปรุงยา

 

4.รู้ว่ายาใดรักษาโรคใด

วิธีตรวจไข้

1.ประวัติบุคคล

2.ประวัติโรค

3.ตรวจร่างกาย

4.ตรวจอาการ

จากนั้นพิเคราะห์ทำความเห็นการที่จะเยียวยาโดยลำดับ

1.ตรวจผล

2.ค้นต้นเหตุ

3.หาทางแก้ไข

 

แบบประเมินผลตนเองก่อนเรียน

1.คัมภีร์เวชศึกษากล่าวถึงเรื่องใด

ตอบ กิจ 4 ประการ, การตรวจรักษาคนไข้,ธาตุต่าง ๆ ในร่างกาย,จรรยาแพทย์

2.กิจ 4 ประการกล่าวถึงเรื่องใด

ตอบ ที่ต้ังแรกเกิดของโรค, การเรียกชื่อโรค, หลักเภสัชกรรม 4 ประการ, การตรวจโรค วินิจฉัยโรค

3.ธาตุสมุฏฐานแบ่งออกเป็น

ตอบ 4 สมุฏฐาน

4.มหาภูตรูป 4 คือ

ตอบ รูปที่ใหญ่ ๆ หยาบ ๆ 4 รูป ( รูปที่เป็นใหญ่ปรากฏชัดเจน ได้แก่ ธาตุดิน ธาตุน้ำ ธาตุไฟ ธาตุลม)

5.ปถวีธาตุมีจำนวน

ตอบ 20 ประการ

6.ข้อใดเป็นลักษณะของปถวีธาตุ

ตอบ อ่อน-แข็ง

7.ข้อใดเป็นพิกัดหนึ่งในปถวีธาตุ

ตอบอัฐฐิ (ไปดูแนวข้างบน มี 20 อย่าง)

8.โลหิตตัง จัดเป็นธาตุ

ตอบ น้ำ

9. ข้อใดเป็นมูลเหตุของการเกิดโรค

ตอบ กินอาหารมากไป, กลั้นปัสสาวะ,ทำงานเกินกำลัง ,อดนอน

10. ปฐมวัย มีอายุอยู่ในช่วงใด

ตอบ 0-16ปี

 

แบบประเมินผลตนเองหลังเรียน

1.ข้อใดคือรู้จักที่ตั้งแรกเกิดของโรค

ตอบ ธาตุ  อุตุ  อายุ กาล ประเทศ

2.ธาตุในข้อใดที่สามารถมองเห็นได้สัมผัสได้ มีรูปร่าง

ตอบ ปัถวีทั้ง 20 ไปท่องด้วยจ๊ะ

3.ปิตตังแบ่งออกเป็น 2 ชนิดคือ

ตอบ ดีในฝัก  ดีนอกฝัก

4.ธาตุใดที่มีลักษณะเกาะกุมทำให้ธาตุอื่นๆ เป็นรูปสัณฐานขึ้นมา

ตอบ น้ำ

5.ธาตุข้อใดจะเป็นธาตุท้ายๆ ที่ถูกกระทบและแสดงอาการหรือโรคให้เห็นได้

ตอบ ดิน

6.ธาตุในข้อใดที่ไม่แสดงสัมผัส

ตอบ ลม

7.ธาตุในข้อใดที่ค้ำจุนรูปให้ตั้งมั่นไม่คลอนแคลนและเคลื่อนไหวไปมาได้

ตอบ ลม (เฉลยว่างี้แต่น่าจะเป็น ดิน มากกว่า)

8.ในฤดู3 แรม 1 ค่ำเดือน 8 ถึง 15 ค่ำ เดือน 12 เป็นฤดูใด

ตอบ วสันตฤดู

9.ตรีโทษ หมายถึง

ตอบ ปิตตะ  วาตะ  เสมหะ

10.ราศีเตโชธาตุสมุฏฐาน กำเริบ หย่อน พิการ พระอาทิตย์สถิตในราศีใด

ตอบ  เมษ สิงห์ ธนู

 

หมายเหตุ: ข้อสอบออกในบทนี้เยอะมากจ๊ะถ้าทำได้ทุกข้อจะดีมาก เป็นคะแนนช่วย แต่ถ้าจะให้ดีเพื่อน ๆ อ่านในหนังสือก่อนนะคะ ถ้าผิดพลาดประการใดแจ้งใน Facebook ได้คร่าาา